Copyright © 2025 KOZ HUKUK BÜROSU, Tüm Hakları Saklıdır.
Dava Açmadan Önce Arabuluculuk Şartı Nelerdir?
Günümüzde birçok hukuk uyuşmazlığında mahkemeye gitmeden önce arabuluculuğa başvurma zorunluluğu bulunmaktadır. Bu zorunluluk, dava şartı arabuluculuk olarak adlandırılır ve başvuru yapılmadan dava açılırsa mahkeme davayı usulden reddeder. Bu nedenle hangi davalarda arabuluculuğun zorunlu olduğunu bilmek büyük önem taşır.
Bu rehberde 2025 yılı itibarıyla dava şartı arabuluculuk nedir, hangi davalarda zorunludur, başvuru süreci nasıl işler ve arabuluculukta anlaşma sağlanmazsa ne olur gibi tüm detayları ele alıyoruz.
Dava Şartı Arabuluculuk Nedir?
Türk hukuk sisteminde bazı uyuşmazlıklarda mahkemeye başvurmadan önce arabulucuya gitme zorunluluğu vardır. Bu zorunluluk, Mahkemeye açılacak davanın ön koşulu olduğu için “dava şartı arabuluculuk” olarak adlandırılır.
Amaç:
- Mahkemelerin iş yükünü azaltmak
- Tarafların kısa sürede çözüme ulaşmasını sağlamak
- Uyuşmazlığı daha az maliyetle çözmek
- Taraflar arasındaki iletişimi korumak
Hangi Davalarda Arabuluculuk Zorunludur?
1) İş Hukuku Uyuşmazlıklarında
Aşağıdaki işçi–işveren uyuşmazlıklarında arabuluculuk zorunludur:
- Kıdem tazminatı
- İhbar tazminatı
- Fazla mesai alacağı
- Yıllık izin alacağı
- Maaş/yemek/prim alacakları
- İşe iade davası
İş kazası ve meslek hastalığı tazminatları zorunlu değildir (ihtiyari arabuluculuk).
2) Ticari Davalarda
TTK kapsamına giren birçok ticari uyuşmazlıkta arabuluculuk zorunludur. Örnek:
- Ticari sözleşme uyuşmazlıkları
- Şirket ortakları arasındaki anlaşmazlıklar
- Ticari alacak/borc ilişkileri
- Ticari faturaya dayalı alacaklar
3) Tüketici Uyuşmazlıklarında
2024 itibarıyla bazı tüketici uyuşmazlıklarında arabuluculuk dava şartı oldu.
Zorunlu kapsam:
- Ayıp (defolu) mal ve hizmetler
- Paket tur sözleşmeleri
- Abonelik sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar
- Banka kredi kartı uyuşmazlıklarının bir kısmı
- E-ticaret kaynaklı bazı uyuşmazlıklar
Tüketici hakem heyeti sınırının altındaki uyuşmazlıklarda arabuluculuk zorunlu değildir.
4) Kira – Kat Mülkiyeti – Komşuluk – Ortaklığın Giderilmesi
2023 düzenlemesiyle birlikte şu alanlar için arabuluculuk zorunlu hale getirildi:
- Kira davaları
- Tahliye davaları
- Kat mülkiyeti kaynaklı uyuşmazlıklar
- Komşuluk hukuku uyuşmazlıkları
- Ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu)
- El atmanın önlenmesi davaları
- Ecrimisil (haksız işgal tazminatı)
- Paylı veya elbirliği mülkiyet uyuşmazlıkları
Arabuluculuk Başvurusu Nasıl Yapılır?
Arabuluculuk için başvurular:
✔ UYAP Arabuluculuk Portalı
✔ Adliyelerdeki Arabuluculuk Büroları
üzerinden yapılır.
Başvuru ücretsizdir. Taraflar anlaşırsa arabuluculuk ücreti paylaşılır, anlaşılmazsa taraflar ücret ödemez, Hazine karşılar.
Arabuluculuk Süreci Nasıl İşler?
- Başvuru yapılır
- Sistem tarafsız bir arabulucu atar
- Arabulucu taraflarla iletişime geçer
- Toplantı tarihi belirlenir (genelde 2–3 hafta içinde)
- Taraflar müzakere eder
- Anlaşma veya anlaşmama tutanağı düzenlenir
Süreç en fazla 4 hafta + 2 hafta uzatma olmak üzere toplam 6 hafta içinde tamamlanır.
Arabuluculukta Anlaşma Sağlanırsa Ne Olur?
Taraflar anlaşırsa:
- Anlaşma belgesi mahkeme ilamı hükmündedir
- Doğrudan icraya konu olabilir
- Yeniden dava açmaya gerek kalmaz
- Tarafların hukuki yükümlülüğü kesinleşir
Bu nedenle arabuluculuk anlaşması çok güçlü bir belgedir.
Anlaşma Sağlanmazsa Ne Olur?
Eğer taraflar anlaşamazsa arabulucu “son tutanak” düzenler. Bu tutanakla birlikte:
- Artık dava açabilirsiniz
- Mahkeme sizden bu tutanağı zorunlu olarak ister
- Tutanak olmadan dava reddedilir
Yani arabuluculuk sürecine katılmamak veya süreci tamamlamamak davanın açılmasını engeller.
Arabuluculuğa Gitmemenin Sonuçları
Çağrıya rağmen arabuluculuk toplantısına katılmazsanız:
- Toplantı yapılır, tutanak tutulur
- Katılmayan taraf dava masraflarının tamamına mahkum edilebilir
- Aleyhe yargılama gideri ve vekalet ücreti çıkabilir
Bu nedenle süreci ciddiye almak gerekir.
Sonuç: Arabuluculuk Dava Açmanın Ön Koşuludur
Dava açmadan önce arabuluculuk, özellikle son yıllarda birçok alanda zorunlu hale gelmiştir. Sürecin doğru yönetilmesi hak kaybı yaşamamanız açısından önemlidir. Haklarınızı bilmek, profesyonel bir destek almak ve süreci doğru yürütmek ileride çıkabilecek sorunların çoğunu önler.
Koz Hukuk Bürosu, alanında uzman ekibiyle müvekkillerine doğrudan, çözüm odaklı ve profesyonel hukuki danışmanlık hizmetleri sunan bir hukuk bürosudur.
Hızlı Linkler
Çalışma Alanlarımız